اولین موضوع مهمی که باید در مورد مالیات در نظر داشته باشیم این هست که چه کسانی باید مالیات پرداخت بکنند و چه کسانی نباید مالیات پرداخت بکنند؛ ماده 1 قانون مالیاتهای مستقیم در مورد افرادی است که مشمول پرداخت مالیات هستند: 

•  کلیه مالکین اعم از حقوقی و حقیقی نسبت به اموال و املاک خود در ایران.
• هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به درآمدهایش در ایران و خارج از ایران.
• هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل میکند.

اما چه کسانی از پرداخت مالیات معاف هستند یا به عبارتی مشمول پرداخت مالیات نیستند ؛ ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم در این رابطه هست :

• وزارتخانه ها و موسسات دولتی.
• دستگاههایی که بودجه آن به وسیله دولت تامین می شود.
•  شهرداریها و دهیاریها.
•  بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز از امام خمینی( ره ) و مقام معظم رهبری.