اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی نوشته ای است که در آن، یک شخص حقیقی یا حقوقی، عملکرد و نتیجه عملیات خود را به اداره امور مالیاتی ابراز می نماید؛ اظهارنامه ها، از انواع مختلفی تشکیل شده اند که قوانین، بخشنامه ها و آیین نامه های مالیاتی مختلفی در خصوص تهیه و ارسال آنها صادر گردیده است. در ادامه به صورت کاربردی به انواع اظهارنامه های مالیاتی و خلاصه ای از تکالیف مربوط به آنها پرداخته می شود.

تمامی اشخاص، اعم از حقیقی و یا حقوقی، که به فعالیتی مشغول بوده و یا در نتیجه عملیات مختلف به دنبال کسب سود باشند، موظف به تکمیل اظهارنامه بوده و باید در مهلت قانونی تعیین شده، نسبت به ارسال آن اقدام نمایند.

خود اظهاری یکی از مهم ترین موضوعات در تکمیل اظهارنامه های مالیاتی به شمار می رود؛ خود اظهاری در اظهارنامه های مالیاتی به این معنی است که شخص تکمیل کننده اظهارنامه، اطلاعات ارسالی و ابرازی به اداره امور مالیاتی را در کمال دقت و صحت عقل تهیه نموده است؛ لذا برای جلوگیری از بروز مشکلات جدی در این زمینه، حتما باید در تهیه و ارسال آن، نهایت دقت به عمل آید.

اظهارنامه مالیاتی

انواع اظهارنامه مالیاتی

• اظهارنامه عملکرد

این اظهارنامه که شاخص ترین نوع اظهارنامه به شمار می رود، نتیجه و خلاصه عملکرد یکساله را در قالبی که از پیش تهیه شده و در دسترس عموم قرار گرفته است، در اختیار اداره امور مالیاتی قرار می دهد. دوره مالیاتی که برای این اشخاص تعیین شده است، معمولا به صورت 12 ماهه بوده و از اول سال شمسی شروع و تا پایان اسفندماه همان سال خواهد بود که در پاره ای از شرایط، از این موضوع مستثنی نیز می باشند.

 اظهارنامه عملکرد، به دو نوع اظهارنامه عملکرد حقیقی و اظهارنامه عملکرد حقوقی تقسیم می شود که از لحاظ نحوه تکمیل، مشابه هم بوده ولی از تفاوت هایی نیز برخوردار هستند.

اظهارنامه عملکرد که بازگو کننده میزان درآمد فعالیت یک شخص حقیقی و یا حقوقی است، در صورت تایید کارشناس مالیاتی، ملاک تشخیص مالیات عملکرد یک ساله می باشد که با نرخ 25 درصد سود محاسبه می گردد. البته لازم به ذکر است که طبق ماده 13 قانون مالیاتهای مستقیم، ازسایر نرخ ها نیز برای محاسبه مالیات استفاده می گردد.

نکته ای که در مورد اظهارنامه های عملکرد باید مد نظر قرار بگیرد، موضوع تقسیم بندی اشخاص طبق قوانین مالیاتی است که طبق آن، اشخاص حقیقی، به سه گروه اول، دوم و سوم تقسیم می شوند. بنابراین قبل از ارسال اظهارنامه، حتما نسبت به ثبت نام در نظام امور مالیاتی و تشکیل پرونده مالیاتی اقدام نموده و از تقسیم بندی مالیاتی خود مطلع گردید.

مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد برای اشخاص حقیقی 3 ماه پس از پایان سال مالی و برای اشخاص حقوقی، 4 ماه پس از پایان سال مالی می باشد؛ البته قوانین مالیاتی، مهلت یک ماهه ای را برای اصلاح این اظهارنامه تعیین نموده اند که بر طبق آن و در صورت احراز شرایط خاص، امکان اصلاح آن در این بازه زمانی مقدور خواهد بود.

مهلت رسیدگی به اظهارنامه های مالیاتی، یکسال پس از انقضای مهلت ارسال آن بوده و اداره امور مالیاتی، باید نهایتا تا سه ماه پس از سپری شدن این زمان، نسبت به ابلاغ برگ تشخیص به مودی اقدام نماید.

عدم ارسال اظهارنامه عملکرد، جریمه ای معادل 30 درصد مالیات متعلقه دارد که جزو جریمه های غیر قابل بخشش به شمار می رود. اشخاص حقیقی و یا حقوقی که به هر نوعی از معافیت پرداخت مالیات به صورت زمان محدود و حتی نامحدود برخوردار هستند، باید اظهارنامه عملکرد خود را تنظیم و ارسال نمایند.

اظهارنامه مالیات عملکرد

• اظهارنامه مالیات بر املاک و مستغلات

طبق قوانین مربوط به مالیات املاک و مستغلات، هرگونه درآمد ناشی از اجاره و نقل و انتقال ملک و یا زمین، مشمول مالیات است؛ این مالیات که نوعی از مالیاتهای مستقیم به شمار می رود، به چهار دسته مالیات بر اجاره، نقل و انتقال، ساخت و ساز و مالیات بر خانه های خالی تقسیم می شود.

مبلغ معامله در اجاره و یا نقل و انتقال، از روی سند رسمی که به امضای دو طرف رسیده باشد، تعیین می گردد و در صورت عدم وجود سند و یا خودداری طرفین از ارائه آن، مبالغ بر اساس جدولی که توسط شهرداری به این منظور تدوین می گردد محاسبه شده و مالیات آن اخذ می گردد.

معاملات املاک و میزان مالیات محاسبه شده برای آن، از شرایط بخصوصی برخوردار است و معافیتهای مختلفی نیز برای آن در نظر گرفته شده است. مهلت ارائه اظهارنامه مالیات بر املاک و مستغلات، سی روز پس از انجام معامله تعیین شده است و عدم ارائه اظهارنامه، جرائم قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت.

اظهارنامه مالیات بر املاک

• اظهارنامه مالیات بر ارث

مالیات بر ارث، نوعی مالیات مستقیم است که طبق قوانین مالیاتی، هر یک از وراث، نسبت به اموال منقول و غیر منقولی که به ارث برده اند، به نسبت میزان اموال، باید مالیات پرداخت بکنند و امکان تصرف یا انتقال مالکیت اموال، بدون پرداخت میزان مالیات قانونی، امکان پذیر نخواهد بود.

برای محاسبه نرخ مالیات بر ارث، طبق اصلاحاتی که در سال 1395 در قانون مالیاتهای مستقیم انجام پذیرفت، وراث به سه دسته تقسیم گردیده و هر دسته از نرخ جداگانه ای برخوردار است. ازسوی دیگر، نوع اموال نیز به دسته های مختلف تقسیم گردیده و دارای نرخ مشخص متفاوتی می باشند.

مهلت تهیه و ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث، یک سال پس از تاریخ فوت بوده و در صورت عدم ارائه اظهارنامه از سوی وراث، موجب محروم شدن از معافیتهای تعبیه شده در این قانون خواهند گردید.

اظهارنامه مالیات بر ارث از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است که باید قبل از تنظیم آن، اطلاعات لازم در خصوص اموال و برخی از هزینه ها گرد آوری گردیده و سپس با دقت نسبت به تکمیل و ارسال آن اقدام گردد. پیشنهاد می شود قبل از هرگونه تنظیم اظهارنامه، با یک کارشناس امور مالیاتی مشاوره شود.

• اظهارنامه مشاغل خودرویی

کلیه اشخاصی که از طریق وسایل نقلیه عمومی مانند تاکسی، اتوبوس، کامیون و ... کسب درآمد می کنند مشمول مالیات بر درآمد مشاغل خودرویی بوده و باید هر سال با ارسال اظهارنامه مالیاتی، نسبت به پرداخت مالیات سالانه خود اقدام نمایند. نحوه محاسبه مالیات چنین مشاغلی، بر اساس مدل، گروه بندی استانی و ارزش خودرو تعیین گردیده و مهلت ارسال اظهارنامه، 3 ماه پس از پایان سال است.

مالیات بر مشاغل خودرویی

• اظهارنامه انحلال

طبق مفاد قانونی 114 و 116 قانون مالیاتهای مستقیم، کلیه اشخاص حقوقی در زمان انحلال شرکت، موظف به ارائه دو اظهارنامه مالیاتی هستند و طبق ماده 118 قانون مالیاتهای مستقیم، تقسیم دارایی ها و اموال شرکت بدون دریافت مفاصا حساب مالیاتی ممنوع است.

انحلال یک شخصیت حقوقی ثبت شده، از چند مرحله قانونی تشکیل شده است که پس از طی مراحل مذکور و تعیین ارزش دارایی های شرکت، 25 درصد از آن به عنوان مالیات تشخیص و پرداخت می گردد.

مهلت تسلیم اظهارنامه های انحلال، یکی قبل از تشکیل مجمع عمومی که تصمیم به انحلال شرکت گرفته اند و دیگری حد اکثر تا 6 ماه پس از انحلال شرکت می باشد. عدم ارائه اظهارنامه انحلال و باز ماندن پرونده مالیاتی یک شخصیت حقوقی پس از انحلال، موجب تعلق جرایم مختلف مالیاتی خواهد بود.

• اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیر مستقیم است که در فرآیند تولید، به ارزش خالص تولید اضافه شده و در نهایت از مصرف کننده نهایی اخذ و به خزانه دولت واریز می شود. طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده که در سال 1387 تصویب شده و اکنون شامل 53 ماده است، کلیه افراد مشمول، باید درصد معینی را بر روی ارزش کالا و خدمات خود اضافه کرده و آن را از خریدار اخذ نمایند.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال تصویب آن 3 درصد (5/1 درصد مالیات و 5/1 درصد عوارض) بوده و با افزایش تدریجی ، نهایتا در سال جاری به 9 درصد (6 درصد مالیات و 3 درصد عوارض) رسیده است. البته این موضوع در برخی از کالاهای خاص مانند سیگار و سوخت هواپیما از نرخهای متفاوتی برخوردار است.

مالیات بر ارزش افزوده

کلیه کالاها و خدمات شامل ارزش افزوده هستند؛ مگر مواردی که طبق ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده از شمولیت این قانون خارج شده اند. کالاهایی مانند محصولات کشاورزی، کاغذ، شیر، دارو و ... جزو استثناهای این قانون به شمار می روند.

طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده، کلیه اضخاص حقیقی و حقوقی که مشمول این قانون هستند، باید هر سه ماه یکبار کلیه خریدها و فروش هایی که در آنها مالیات بر ارزش افزوده دریافت یا پرداخت نموده اند را در قالب اظهارنامه ای که به صورت آنلاین در دسترس اشخاص قرار گرفته است را وارد نموده و در صورت بیشتر بودن مالیات دریافتی از میزان مالیات پرداختی( بیشتر بودن فروش با ارزش افزوده از خرید با ارزش افزوده)، مابه التفاوت را به حساب اداره امور مالیاتی پرداهت نمایند.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، 15 روز پس از پایان هر فصل می باشد که در صورت وجود مابه التفاوت قابل پرداخت، باید نسبت به صدور قبض اقدام نموده و پرداخت گردد. ارسال اظهارنامه و صدور قبض پرداخت مالیات بر ارزش افزوده از طریق سایت www.evat.ir امکان پذیر است.

مفاد 22 و 23 قانون مالیات بر ارزش افزوده در ارتباط با جرایم این قانون است که به مواردی همچون جریمه عدم ثبت نام، عدم صدور صورتحساب صحیح، عدم ارسال اظهارنامه و عدم پرداخت مبلغ مابه التفاوت مالیات بر ارزش افزوده پرداخته شده است.